تفاوت سرقفلی و حق کسب و پیشه

وکیل پایه یک دادگستری در مشهد

تفاوت سرقفلی و حق کسب و پیشه

واژه های سرقفلی وحق کسب و پیشه را در جامعه زیاد شنیده ایم ویاعبارت”سرقفلیپ این مغازه واگذار می گردد”را بر روی برخی مغازه ها دیده ایم ولی شاید بسیاری از ما معنای این کلمات را ندانیم وتفاوت آنها را متوجه نشویم.دراین مطلب به اختصار درمورد آنها توضیح خواهیم داد. عموم مردم مفهوم سرقفلی وحق کسب وپیشه را یکی می دانند اما باید دانست که ازنظر حقوقی وقانونی این دومفهوم بایکدیگرتفاوت دارند.این نکته بسیار مهم است که روابط میان موجر ومستاجرپ براساس کدام قانون وتحت چه شرایطی تنظیم شده است.چراکه در روابط میان مالک و مستاجر دوقانون وجود دارد قانون سال ۱۳۵۶وقانون سال۱۳۷۶

 

پیش از قانون روابط موجر ومستاجر سال ۱۳۷۶اصطلاح حق کسب وپیشه ذکر می شد وقانون گذار در قانون سال ۱۳۷۶از واژه ی سرقفلی استفاده کرده است.تاقبل ازسال ۱۳۷۶قانون گذار معتقد بود که سرقفی همان حق کسب وپیشه است وتفاوتی میان این دوقائل نبود.

 

وکیل پایه یک دادگستری در مشهد

 

سرقفلی پولی است که درابتدای قرارداد اجاره بابت انتقال منافع ملک تجاری توسط صاحب ملک ازمستاجر گرفته می شود وبا دریافت این مبلغ مالک،امتیاز را به مستاجر می دهد ویااینکه صرفنظر از پرداخت مبلغی درابتدای قرارداد، به صورت شرط درقرار داد اجاره،حق سرقفلی برای مستاجر ایجاد می شود؛اما حق کسب وپیشه حقی است که تاجر ازتداوم اشتغال درمکانی که اجاره کرده است به دست می آورد که حق مستاجر وتاجری است که در این مغازه شهرت کسب کرده ودرصورت تغییر محل کار ومستاجر،مشتری های خود را ازدست می دهد وباردیگر باید ازصفر شروع کند.

 

حق کسب وپیشه به علت اشتغال مستاجر درمحل کسب به وجود می آید چه مستاجر به مالک وجهی پرداخت کرده باشد ویانپرداخته باشد.این حق ،حقی است که باتخلیه ی مغازه ی تجاری به مستاجر تعلق می گیرد و نمی توان در اجاره نامه شرط کرد که این حق از بین برود زیرا اصلا هنوز این حق ایجاد نشده است واگر مالک برای تخلیه ی مکان تجاری خود به دادگاه مراجعه کرده باشد دادگاه هم حکم تخلیه ی مکان تجاری توسط مستاجر و هم حکم به پرداخت حق کسب وپیشه راصادر می کند وفقط دراین موارد است که مالک می تواند مبلغ حق کسب وپیشه را از تجارت پرداخت نکند ومغازه خود را تحویل بگیرد.

 

۱-مستاجر شغل خود را بدون اجازه مالک تغییردهد

۲-مستاجر کارهایی را درملک انجام دهد که نباید انجام می داده یا باید می داده ونداده است

۳-اگر مستاجر،پولی را که باید هرماه به عنوان مبلغ اجاره به مالک بابت اجاره ی مکان بدهد راپرداخت نکند.

طبق مواد۶-۷-۸قانون موجر ومستاجر سال ۱۳۷۶هرگاه مالک ،مکان تجاری خود را با قرار داد اجاره به دیگری بدهد می تواند مبلغی رابه عنوان سرقفلی دریافت کند.

علاوه براین موارد اگر درقرارداد اجاره شرط شود که تازمانی که مستاجر درملک تجاری مشغول کسب وکار است مالک حق ندارد مبلغی که به عنوان بهای اجاره ازمستاجر می گیرد راافزایش دهد وحق تخلیه ی مکان راهم نداشته باشد وهم چنین مالک تعهد کند که در هرسال مکان تجاری را به همان مبلغ سابق به مستاجر واگذار کند؛

دراینصورت مستاجر می تواند مبلغی به عنوان سرقفلی دریافت کند. مورد آخرجایی است که درقرار داد اجاره شرط شود که مالک،مکان تجاری را به کسی غیر از مستاجر ندهد وهرساله مکان را بامبلغ اجاره ی معقول به مستاجر بدهد،مستاجر می تواند برای دریافت حقوق خود یا تخلیه ی محل تجاری مبلغی را به عنوان سرقفلی بگیرد.

 

سرقفلی هنگام بستن قرار داد اجاره به صاحب ملک تجاری نیازپرداخت می شود وکسب اعتبار وشهرت هیچ تاثیری درآن ندارد درواقع حق کسب وپیشه به گذشت زمان وجذب مشتری دارد وبه تدریج حاصل می شود ولی سرقفلی در ابتدای قرار داد به وجود می آید وارتباطی به مرور زمان ندارد. قبل ازسال ۱۳۷۶این امکان وجودداشت که محلی که تجاری نیست برای کسب وکار اجاره داده شود وهنگام تخلیه به این محل،حق کسب وپیشه تعلق می گرفت اماازسال ۱۳۷۶به بعد سرقفلی فقط به اماکن تجاری تعلق می گیرد حق سرقفلی را می توان توقیف کرد وبا تخلف مستاجر ازبین نمی رود درحالی که حق کسب وپیشه قابل توقیف نیست واگر مستاجر تخلف کند ازبین می رود

مبلغ ومیزان سرقفلی باتوجه به موقعیت محل مکان تجاری،کیفیت تجهیزات مورد اجاره براساس توافق بین مالک ومستاجر تعیین می شود زیرا هرملکی دارای شرایطی است وازجهت کیفیت برای تجارت باملک دیگری متفاوت استپ وهرمکانی که شرایط بهتری برای تجارت داشته باشد مبلغ سرقفلی آن بیشتر است اما حق کسب وپیشه براساس نظر مالک یاتوافق بین مالک ومستاجر تعیین نمی شود بلکه دادگاه بااستفاده ازنظرکارشناس مبلغ راتعیین می کند، کارشناس نیز براساس موقعیت مکان تجاری،شغل مستاجر،مساحت مکان………نظر می دهد ومبلغ راتعیین می کند.درواقع میزان ومقدار حق کسب،قابل محاسبه وپیش بینی نیست

 

مطابق قانون سال ۱۳۷۶اگرمستاجر بخواهد حق کسب خود را به شخص دیگری انتقال دهد یاواگذار کند باید حتما این انتقال را باسندرسمی انجام دهد اما اگر مستاجر ی که بعدازسال ۷۶قرارداد اجاره بسته بخواهد سرقفلی خود را واگذار کند نیازی به سندرسمی نیست وباسندعادی وشهادت دادن دونفر که قابل اعتماد باشندنیز می توان مکان تجاری راانتقال دهد.پس سالی که قرار داد بسته شده درتعیین سرقفلی یا حق کسب وپیشه تاچه اندازه تاثیر دارد.

برای راهنمایی ومشاوره بیشتر دراین خصوص بااین شماره تماس بگیرید۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴