وکیل قابل اطمینان وصیت در مشهد

وکیل قابل اطمینان وصیت در مشهد

برای مشاوره با وکیل وصیت در مشهد و تهران با شماره ۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴ تماس بگیرید ، لطفا مکالمه در حد ۱ سوال یا ۱ دقیقه باشد / سپاسگزارم

جوهر وصیت :

در تعریف آن می توان گفت :عمل حقوقی است که به موجب آن شخص ،به طور مستقیم یا در نتیجه تسلیط دیگران ،در اموال یا حقوق خود برای بعد از فوت تصرف می کند .

کثرت انواع وصایا نویسندگان قانون مدنی را ترغیب کرده است که در تعریف وصیت دست به تحلیلی زنند که در که در فقه هم پیشینه ای آشکار دارد . در این تحلیل ،وصیت به دو گروه تملیکی و عهدی تقسیم می شود و هر کدام تعریف خاص خود ایجاب می کند . ماده ۸۲۶ ق. م در تعریف وصیت دست به تحلیلی زنند که در فقه هم پیشینه ای آشکار دارد . در این تحلیل وصیت به دو گروه تملیکی و عهدی تقسیم می شود و هر کدام تعریف خاص خود ایجاب می کند .

 

ماده ۸۲۶ ق. م در تعریف وصیت تملیکی می گوید : وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجانا تملیک کند . در همین ماده در تعریف وصیت عهدی می خوانیم :

وصیتعهدی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مامور می نماید .

این تمهید نیز برای بیان ماهیتوصیت بی نتیجه مانده است : زیرا

۱- تعریف جامع نیست و شامل تمام انواع وصایا (از جمله وصیت به اسقاط حق یا وقف و مضاربه )نمی شود

،۲- معیاری که برای تمیز وصیت تملیکی از عهدی ارائه شده روشن و دقیق نیست : به عنوان مثال اگر موصی دستور دهد که خانه اش را بفروشند و به درماندگان دهند و کسی را مامور اجرای آن نسازد ،تعریف وصیت عهدی شامل آن نمی شود ،در حالی که نسبت به عهدی بودن وصیت تردید نیست ،چرا که در هیچ مالی تصرف مستقیم نشده است . قلمرو وصیت عهدی را نباید محدود به نصب وصی کرد . هر وصیت که اثر آن ایجاد تعهد باشد به طور مستقیم به تملیک ترکه نپردازد ،عهدی است ؛چنان که فقیهان نیز آن را تسلیط بر تصرف نامیده اند تا در برابر تملیک عین و منفعت قرار گیرد .

در وصیت به غیر محصور و جهات (مانند وصیت به سود درماندگان یا دانشمندان یا پیشرفت ورزش )این تردید وجود دارد که باید آن را وصیتی تملیکی شمرد یا عهدی . قانون مدنی در ماده ۸۲۸ اعلام می کند : هرگته موصی له غیر محصور باشد ،مثل اینکه وصیت برای فقراء یا امور عام المنفعه شود ،قبول شرط نیست و از ظاهر آن چنین استفاده می شود که وصیت بر غیر محصور را تملیکی شمرده است ،در حالی که تملیک در چنین وصایایی به طور مستقیم قابل اجرا نیست .

جوهر وصیت ؛تصرف بعد از مرگ :

تصرفی وصیت نامیده می شود که برای بعد از مرگ انشاء شود و اثر آن منوط به فوت وصیت کننده باشد . به همین جهت ،در معرفی اجمالی وصیت می توان گفت : انشاء امری است که اثر آن معلق به فوت است خواه این امر تملیک رایگان و مستقیم مال یا دستور تصرف در آن یا فک ملک و اسقاط حق و نصب وصی ادای واجبات مالی و مانند اینها باشد .

بیمه عمر را نباید از سنخ وصایا شمرد . بیمه عمر عقدی است معوض که در آن دو تعهد متقابل وجود دارد : تعهد بیمه گذار که منجز و مربوط به زمان حیات او است و هیچ تعلیقی در آن دیده نمی شود ،و تعهد بیمه گر که منجز و مربوط به زمان حیات او است و هیچ تعلیقی در آن دیده نمی شود ، و تعهد بیمه گر که متعلق به فوت او نیست و منوط به حادثه فوت بیمه گذار است ؛در صورتی که وصیت در هیچ صورتی با ترکیب تعهد های متقابل ومعوض واقع نمی شود و انشاء آن معلق به فوت موصی است .

 

 

اوصاف ذات وصیت :

از تعریف وصیت در قانون مدنی سه وصف ذاتی و مهم برای این عمل حقوقی استنباط می شود :

۱- تعلیق به فوت :چنانکه گفته شد ،وصیت برای زمان بعد از فوت موصی انشاءمی شود و این چندان مهم و بارز است که باید آن را وصف جوهری وصیت در برابر سایر تصرفات حقوقی زمان حیات شمرد . تعلیق ذاتی وصیت به فوت موصی منافاتی با تعلیق آن به شرایط دیگر ندارد . پس ،می توان وصیت کرد که |،اگر موصی له بتواند در تحصیل خود توفیق شایسته پیدا کند ،مالی از ترکه به او تعلق یابد .

فوت فرضی در حکم موت حقیقی است و با صدور حکم فوت فرضی غایب (ماده ۱۰۲۳ ق.م )موضوع وصیت به موصی له تملیک می وشد ؛ولی اگر معلوم شود که موصی زنده بوده است انچه از عین یا منافع مال تملیک شده موجود است ،به او باز می گردد (ماده ۱۰۲۷ ق.م )

 

۲- رایگانی تملیک : تملیک مستقیم موصی به رایگان است و نمی تواند در برابر عوض قرار گیرند ووصیت را به صورت معامله معوض در آورد : به عنوان مثال ،اگر موصی خانه خود را برای بعد از فوت به دیگری بفروشد ،عمل حقوقی را نباید وصیت شمرد و اگر وصیت هم باشد ،باطل است . با وجود این ،به دست آوردن عوض از دو راه در وصیت هم ممکن است :

۱)وصیت تملیکی ممکن است با شرط عوض همراه باشد ،همانگونه که هبه نیز با شر ط عوض ممکن است (ماده ۸۰۱ ق.م )؛به دلیل تبعی و فرعی بودن آن ،در برابر مال تملیک شده قرار نمی گیرد . در واقع ،عمل حقوقی اختلاطی از دو تملیک رایگان است و این اختلاط منافاتی با رایگان بودن هر دو تملیک ندارد .

۲)موصی می تواند ،به جای وصیت تملیکی ،وصیت به تملیک کند :یعنی دستور دهد که اموال او را بفروشند یا اجازه دهند . در این فرض ،تملیک معوض با وصیت واقع نمی شود و سبب آن عقدی است که به وسیله وارثان یا وصی و در مقام اجرای دستور موصی صورت می پذیرد .

 

 

قابلیت رجوع :

امکان رجوع از وصیت را نیز باید بر آن دو وصف اصلی افزود . قانون مدنی در مواد ۸۲۹ و۸۳۸ به اختیار موصی در رجوع از وصیت تصریح کرده است حکمت وصیت در این است که وسیله اجرای آخرین خواست های متوفی باشد و موصی تا لحظه مرگ بتواند آرزو های دست نیافته را تحقق بخشد . پس منطقی است که قابلیت رجوع در زمره اوصاف اصلی وصیت باشد و قرارداد با دیگران نیز نتواند آن را برای موصی الزام آور کند و به صورت تعهد لازم در آورد .

ماهیت حقوقی وصیت :

در برابر این پرسش که ،آیا وصیت در شمار عقود است یا ایقاعی است معلق ،نویسندگان حقوقی و فقیهان به توافق نرسیده اند . دلیل عمده اختلاف که پنهان مانده است ،تنوع و گستردگی اعمال حقوقی است که به شکل وصیت تحقق می پذیرد . نباید انتظار داشت که ابراءیا اقراری که در وصیت آمده است نیاز به قبول داشته باشد ،یا هبه معلق به فوت ایقاع باشد و آن کل نامتجانس ماهیتی یگانه پیدا کند . پس ،ناچار باید به تحلیلی گرداخت که شناخت ماهیت هر سنخ از وصایا را روشن کند.

 

 

در مورد وصیت تملیکی :

اختلاف شدید تر است : ماده ۸۲۷ ق.م در این باره می گوید : تملیک به موجب وصیت محقق نمی شود ،مگر با قبول موصی له پس از فوت موصی . ظاهر عبارت ماده دلالت بر این دارد که وصیت تملیکی با قبول موصی له واقع می شود و نیاز به توافق دو اراده دارد و قانون مدنی ، به پیروی از مشهور فقیهان ،آن را در زمره عقود آورده است .
نظری که وصیت را عقد می داند ترجیح دارد و از ظاهر ماده ۸۲۷ ق.م نمی توان گذشت : منوط ساختن تحقق تملیک به قبول موصی له نشانه نقص سبب آن پس از انشاء وصیت و فوت است . زیرا ،اگر وصیت به عنوان سبب تملیک کامل باشد ،بیگمان نفوذ حقوقی هم دارد و اثر مطلوب انشاء کننده (انتقال موصی پس از فوت )را به دنبال خود می آورد . پس ،باید پذیرفت که کمال سبب در ماده ۸۲۷ ق. م . منوط به جمع ایجاب و قبول است و چنین ماهیتی را باید عقد شمرد ،هرچند که سایر اوصاف قرارداد در آن جمع نباشد .

 

درباره وصیت عهدی :

ماده ۸۳۴ ق.م. اعلام می کند : در وصیت عهدی قبول شرط نیست ،لیکن وصی می تواند ،مادام که موصی زنده است ،وصایت را رد کند ؛و اگر قبل از فوت موصی رد نکرد ،بعد از ان حق رد ندارد ،اگر چه جاهل به وصیت بوده باشد . پس ،قبول وصی در ایجاد سمت وصایت برای او هیچ نقشی ندارد . این سمت ،همین که به مانع رد او در زمان حیات برخورد نکند ،تنها به اراده موصی به وجود می اید و به جایی می رسد که اختیار رد را نیز از موصی می گیرد و برای او تحمیل می شود . در نتیجه ،باید پذیرفت که وصیت عهدی ایقاع است و به هیچ توافقی نیاز ندارد .
وصیت برای ابراء:در موردی که موصی مدیونی را در وصیت نامه خود ابراء می کند ،اثر اقدام او (اسقاط حق )معلق به فوت است ولی ماهیت ان تغییر نمی کند :ابراء درزمان حیات و در حالت عادی که به طور منجز واقع می شود ،ایقاع است و با اراده طلبکار تحقق می یابد (ماده ۲۸۹ ق.م )پس اگر معلق به فوت هم بشود ،ماهیت اصلی خود را از دست نمی دهد و همچنان ایقاع است .

وصیت نامه خودنوشت

توسط خود فرد نوشته می‌شود و اعتبار آن در صورتی که تمام آنرا وصیت کننده با خط خودش نوشته باشد و تاریخ و امضا زده باشد.

وصیت نامه رسمی بر وصیت خودنوشت ارجحیت دارد زیرا افراد بیسواد نیز می‌توانند آن را داشته باشند و چون در دفتر اسناد رسمی ثبت می گردد از گزند حوادث مصون می ماند و نیاز به اثبات اصالت آن نیست.

وصیت نامه سری

وصیت نامه سری می‌تواند توسط هر شخصی نوشته شده باشد اما بایستی وصیت کننده آن را امضا کند و حتماً بایستی به اداره ثبت اسناد، سپرده شده باشد.

وصیت نامه سری مخلوطی از وصیت نامه رسمی و خودنوشت می‌باشد وصیتی که توسط موصی امضا و لاک و مهر می‌شود و در اداره ثبت محل به امانت گذارده می شود.

وصیت به حبس :

در فرضی که موصی مال خود را حبس می کند ،قاعده تابعیت وصیت از ماهیت عمل حقوقی حکومت دارد . پس ،باید پذیرفت که وصیت نیز همانند اصل وقف نیازبه قبول دارد و در حکم وصیت تملیکی است ولی ،هر گاه وقف بر غیر محصور باشد ،وصیت نیاز به قبول ندارد و تابع ماده ۸۲۸ ق.م است .
بدین ترتیب ،تحلیل وصیت و تمیز اقسام اعمال حقوقی که از این راه انجام می شود ،این نتیجه را به دست می دهد که وصیت تنها قالب و شیوه خاصی از تصرف است و ماهیت اعمالی که در این قالب ریخته می شود اصالت خود را حفظ می کند ،هر چند که در موقع ویژه وصیت شرایط تازه ای پیدا کند . پس ،برحسب ماهیت عملی که به شکل وصیت انجام می شود ،ممکن است عقد باشد یا ایقاع : چنان که وصیت به ابراء ایقاع است ووصیت به هبه (تملیک رایگان )عقد .

 

نکته: موصی له باید در زمان انشاء وصیت اهلیت تملک داشته باشد و در زمان قبولی اهلیت تصرف داشته باشد.

نکته:  اگر بین وراث طبقه اول اولادی برای میت نباشد اولاد اولاد هرقدر پایین برود قائم مقام پدر یا مادر خود و اگر حتی یک فرزند در طبقه اول باشد ولو ابی باشد اولاد اولاد ولو ابوینی را محروم می کند همچنین در طبقه دوم برای خواهر و برادر.

نکته:  حجب نقصانی زوج و زوجه زمانی است که برای زوج یا زوجه فرزند باشد ولو از همسر دیگر.

نکته:  چند خاله و دایی ابی و چند خاله و دایی امی>
امی یک سوم به تساوی تقسیم
ابی دو سوم به تساوی تقسیم

نکته: وصیت بر معدوم باطل است و وصیت بر معدوم به تبع موجود صحیح نیست

نکته:  اگر موصی یک یا چند نفر از وراث از ارث محروم کند> وصیت نسبت به آن وراث باطل است.

نکته:  اگر ‘الف’ خانه خود به ‘ب’ وصیت کند و بعد ‘الف’ فوت و ‘ب’ قبل قبولی فوت کند، ایجاب و قبول هرگز به ارث نمی‌رسد. وقتی موصی له هنوز قبول نکرده فوت می‌کند ‘حق ایجاد نشده’ که به وراث برسد.

نکته:  اگر در وصیت حق رجوع موصی از وصیت سلب گردد، شرط مخالف ذات وصیت است، وصیت باطل می باشد.

نکته:  موصی اگر نسبت به اموالی که از وصیت در دست اوست تعدی و تفریط کند ضامن است، و اگر بر طبق وصیت رفتار نکند ضامن و منعزل است.

نکته:   چون در وصیت لفظ خاصی برای ایجاب لازم نیست بنابراین هر عبارتی که متضمن معنای تملیک مجانی بعد از ممات باشد وصیت محسوب می شود.

نکته:  وصیت شفاهی طبق قانون امور حسبی مورد پذیرش نیست مگر در موارد فوق العاده یا موردی که اشخاص ذینفع در ترکه بر صحت آن اقرار نمایند

نکته:  وصیت یک عمل حقوقی قائم به شخص است و وصیت فضولی باطل است

نکته: اشخاص اگر بخواهند نسبت به کل اموال خود وصیت کنند وضعیت وصیت آنها تا یک سوم (ثلث) نافذ است و مازاد بر آن با اجازه وراث امکان پذیر است و اگر فقط بعضی از ورثه اجازه دهند وصیت فقط نسبت به آنها صحیح و نافذ می گردد.

نکته:محرومیت کلی افراد تحت ارث، امکان پذیر نمی باشد زیرا قوانین ارث جزو قوانین آمره و شرعی می‌باشند و تخطی از آنها امکان پذیر نیست.

نکته: وصیت نامه رسمی در دفتر اسناد رسمی و توسط دفتردار تنظیم می‌گردد و سند رسمی محسوب می شود.