اطلاعات و اسناد طبقهبندیشده و انواع آن
اطلاعات و اسناد طبقهبندیشده، اطلاعات حساسی هستند که دسترسی به آنها محدود به گروه خاصی است. این نوع اطلاعات میتوانند به صورت قانونی یا بر اساس مقررات داخلی بنگاهها طبقهبندی شوند. این اطلاعات ممکن است تحت عنوان «اسناد طبقهبندیشده» یا «اطلاعات محرمانه» نیز شناخته شوند. دولتها و بسیاری از شرکتهای خصوصی برای حفاظت از اطلاعات خود از نظامهای طبقهبندی استفاده میکنند.
در نظام دولتی ایران، اطلاعات طبقهبندیشده به چهار دسته تقسیم میشوند:
- فوق سری یا بکلی سری: این اسناد به حدی حساس هستند که افشای غیرمجاز آنها میتواند به اساس حکومت و مبانی دولت ضرر جبرانناپذیری برساند.
- سری: این اسناد به گونهای هستند که افشای غیرمجاز آنها میتواند منافع عمومی و امنیت ملی را به خطر بیندازد.
- خیلی محرمانه: این اسناد به گونهای هستند که افشای غیرمجاز آنها میتواند نظام امور سازمانها را مختل کرده و اجرای وظایف اساسی آنها را ناممکن کند.
- محرمانه: این اسناد به گونهای هستند که افشای غیرمجاز آنها میتواند موجب اختلال امور داخلی یک سازمان شود یا با مصالح اداری آن سازمان مغایرت داشته باشد.
این تقسیمبندی بر اساس ماده (۲) آئیننامه طرز نگهداری اسناد سری و محرمانه دولتی شماره ۱۴–۱۷۰/م – ۲/۱۰/۱۳۵۴ وزارت دادگستری انجام میشود. برای دریافت مشاوره حقوقی و راهحلهای مناسب از وکلای مجرب میتوانید به وکیل تیک مراجعه کنید.
اسناد سری در طبقات اول و دوم و اسناد محرمانه در طبقات سوم و چهارم قرار میگیرند. (اسناد طبقه اول با عنوان « کاملا سری» و اسناد طبقه دوم با « عنوان سری» و اسناد طبقه سوم با عنوان « خیلی محرمانه» و اسناد طبقه چهارم با عنوان «محرمانه» مشخص میشود.
نکته: اگرچه « اطلاعات طبقهبندیشده » به طبقهبندی رسمی و علامتگذاری اصولی بر حسب حساسیت اشاره دارد، ولی حسی شبیه به سانسور هم ایجاد میکند. اغلب بین طبقهبندی امنیتی رسمی و علائم حریم خصوصی مانند « تجاری با اطمینان» تمایز قائل میشوند. طبقهبندیها را میتوان با کلمات کلیدی دیگری استفاده کرد که دستورالعملهای دقیقتری در مورد نحوه استفاده یا محافظت از دادهها ارائه میدهد.
نکته: برخی از شرکتها و سازمانهای غیر دولتی نیز به دلیل محافظت از اسرار تجاری، یا قوانین و مقررات مربوط به امور مختلف از جمله حریم شخصی، رسیدگی به پروندههای قانونی و زمان انتشار اطلاعات مالی، یک سطح اطلاعاتی را به اطلاعات خصوصی خود اختصاص میدهند.
نکته: با گذشت زمان بسیاری از اطلاعات طبقهبندیشده میتوانند کمی حساستر شده یا حساسیت کمتری داشته باشند، همچنین ممکن است رمزگشایی و عمومی شوند. از اواخر قرن بیستم در بعضی از کشورها قانون آزادی اطلاعات وجود داشته است که به موجب آن در نظر گرفته میشود که مردم دارای حق انتشار همه اطلاعاتی هستند که در صورت انتشار آنها ، آسیبی وارد نمیشود. گاهی اوقات اسناد با اطلاعاتی كه هنوز هم محرمانه تلقی میشوند، منتشر میشوند
تقسیمات اطلاعات طبقهبندیشده
اسناد و اطلاعات طبقهبندیشده به چهار طبقه تقسیم میشوند که هر طبقه با عنوانی خاص مشخص میشود:
- کاملاً سری (فوق سری): این اسناد شامل اطلاعاتی هستند که افشای غیرمجاز آنها میتواند به اساس حکومت و مبانی دولت ضرر جبرانناپذیری برساند.
- سری: اسنادی که افشای غیرمجاز آنها میتواند منافع عمومی و امنیت ملی را به خطر بیندازد.
- خیلی محرمانه: اسنادی که افشای غیرمجاز آنها میتواند نظام امور سازمانها را مختل کند و اجرای وظایف اساسی آنها را ناممکن سازد.
- محرمانه: اسنادی که افشای غیرمجاز آنها میتواند موجب اختلال امور داخلی یک سازمان شود یا با مصالح اداری آن سازمان مغایرت داشته باشد.
نکات مهم:
- احساس سانسور: اگرچه اطلاعات طبقهبندیشده به طبقهبندی رسمی و علامتگذاری اصولی بر حسب حساسیت اشاره دارد، ولی میتواند حسی شبیه به سانسور ایجاد کند.
- تمایز بین طبقهبندی امنیتی و حریم خصوصی: اغلب بین طبقهبندی امنیتی رسمی و علائم حریم خصوصی مانند «تجاری با اطمینان» تمایز قائل میشوند. طبقهبندیها را میتوان با کلمات کلیدی دیگری استفاده کرد که دستورالعملهای دقیقتری در مورد نحوه استفاده یا محافظت از دادهها ارائه میدهند.
- محافظت از اسرار تجاری در شرکتها و سازمانهای غیر دولتی: برخی از شرکتها و سازمانهای غیر دولتی نیز برای محافظت از اسرار تجاری، یا بر اساس قوانین و مقررات مربوط به حریم شخصی، رسیدگی به پروندههای قانونی، و زمان انتشار اطلاعات مالی، سطحی از اطلاعات خصوصی را به خود اختصاص میدهند.
- تغییر حساسیت اطلاعات با گذر زمان: بسیاری از اطلاعات طبقهبندیشده با گذشت زمان ممکن است کمی حساستر یا حساسیت کمتری داشته باشند و ممکن است رمزگشایی و عمومی شوند.
- قانون آزادی اطلاعات: از اواخر قرن بیستم، در برخی کشورها قانون آزادی اطلاعات وجود دارد که به موجب آن، مردم حق دارند همه اطلاعاتی که افشای آنها آسیبی وارد نمیکند، منتشر شود. گاهی اوقات اسناد با اطلاعاتی که هنوز هم محرمانه تلقی میشوند، منتشر میشوند.