دادرسی فوری چیست؟

در اصطلاح حقوقی، دادرسی فوری به معنای رسیدگی سریع و اضطراری به درخواست فردی است که در معرض تهدید فوری حقوق خود قرار دارد و نیاز به اقدام سریع قضائی دارد. این نوع دادرسی برای مواقعی که تأخیر در رسیدگی می‌تواند به ضرر درخواست‌کننده یا حقوق او منتهی شود، کاربرد دارد. به عبارت دیگر، در دادرسی فوری، هدف این است که برای جلوگیری از ضررهای احتمالی یا جلوگیری از وضعیت‌های بحرانی، تصمیمات موقتی گرفته شود تا در نهایت موضوع به طور کامل مورد رسیدگی قرار گیرد.

شرایط فوری بودن دادرسی:

تهدید فوری به حقوق: زمانی که حقوق فردی به‌طور فوری مورد تهدید قرار گیرد، مانند تصرف غیرقانونی ملک یا تهدید به فروش یا انتقال دارایی‌ها.
ضرورت جلوگیری از آسیب‌های بیشتر: در صورتی که ادامه وضعیت می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به حقوق یا دارایی‌ها شود.
نیاز به رسیدگی سریع: وقتی که اگر رسیدگی به‌طور عادی ادامه یابد، ممکن است فرصت‌های جبران‌ناپذیر از دست بروند یا شرایط تغییر کند.

در چنین شرایطی، فرد می‌تواند درخواست صدور دستور موقت از مرجع قضائی داشته باشد که این دستور برای جلوگیری از ضرر فوری صادر می‌شود. به عنوان مثال، دستور موقت می‌تواند شامل جلوگیری از تصرف یا تخریب ملک، توقیف دارایی‌ها یا حتی جلوگیری از اقداماتی نظیر فروش ملک باشد.

موارد کاربرد و زمان ارائه دستور موقت:

دستور موقت، طبق ماده ۳۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی، به منظور جلوگیری از ضررهای جبران‌ناپذیر صادر می‌شود و می‌تواند در شرایط مختلفی به کار رود. این دستور شامل مجموعه‌ای از اقدامات موقتی است که هدف آن حفظ وضعیت فعلی و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر قبل از صدور حکم قطعی است. موارد کاربرد دستور موقت شامل موارد زیر است:

توقیف دارایی‌ها: این دستور ممکن است به منظور توقیف دارایی‌ها یا انجام عملی جهت حفظ حقوق و جلوگیری از ضررهای احتمالی صادر شود. به عنوان مثال، توقیف اموال فردی که ممکن است اقدام به فروش یا انتقال دارایی‌ها کند تا از انتقال غیرقانونی آنها جلوگیری شود.
انجام عمل: در برخی موارد، دستور موقت به منظور اجرای عملی خاص مانند تحویل دارایی یا انجام یک تعهد صادر می‌شود. این می‌تواند شامل الزام به انجام یک عمل خاص باشد که در غیر این صورت منجر به ضرر می‌شود.
منع انجام عمل: این دستور برای جلوگیری از انجام عملی خاص مانند انتقال دارایی یا تصمیمات مضر صادر می‌شود. هدف جلوگیری از اقدامات زیان‌آور است که ممکن است به حقوق فرد آسیب برساند.

زمان‌های ارائه درخواست دادرسی فوری:

دادرسی فوری می‌تواند در سه زمان مختلف ارائه شود:

قبل از طرح دعوای اصلی: هنگامی که فرد نیاز به دستور موقت برای حفظ وضعیت فعلی و جلوگیری از ضررهای فوری دارد، می‌تواند درخواست دادرسی فوری قبل از طرح دعوای اصلی را ارائه دهد.
همزمان با طرح دعوای اصلی: در صورتی که دعوای اصلی مطرح می‌شود، درخواست دادرسی فوری ممکن است به طور همزمان با آن مطرح گردد.
زمانی که دعوای اصلی در جریان رسیدگی است: اگر دعوای اصلی در حال رسیدگی است، درخواست دادرسی فوری برای جلوگیری از ضررهای بیشتر می‌تواند در هر مرحله از دادرسی مطرح شود.

چگونگی ارائه درخواست دادرسی فوری:

مطابق با ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی، برای شروع رسیدگی، تقدیم دادخواست ضروری است. اما طبق ماده ۳۱۳ این قانون، امکان طرح دادرسی فوری به صورت شفاهی نیز وجود دارد. دادگاه موظف است درخواست شفاهی را در جلسه دادگاه ثبت کند و پس از امضاء طرف درخواست‌کننده، آن را پیگیری نماید. در صورتی که فوریت موضوع محرز باشد، دادگاه می‌تواند بدون تعیین وقت قبلی و بدون دعوت از طرفین، به طور فوری دستور موقت را صادر کند. همچنین، درخواست‌کننده مهلت ۲۰ روزه برای طرح دعوای اصلی در دادگاه دارد.

ویژگی‌های دادرسی فوری:

موقتی بودن: دستور موقت به طور موقت و تا صدور رأی قطعی صادر می‌شود.
احراز فوریت: نیاز به احراز فوریت موضوع دارد تا دادگاه بتواند اقدام کند.
مرتبط با اصل دعوا: دستور موقت تنها در صورتی صادر می‌شود که اصل دعوا مطرح باشد یا قابل طرح باشد.
نیاز به تأمین: صادرکننده دستور موقت نیاز به تأمین مناسبی دارد تا دستور اجرایی شود.
لغو دستور: دستور موقت ممکن است در صورت محکومیت خواهان، عدم اقامه دعوای اصلی در مدت ۲۰ روز یا ارائه تأمین از سوی خوانده لغو شود.

لغو دستور موقت: دستور موقت تحت شرایطی لغو می‌شود، از جمله در صورتی که:

خواهان محکوم به بی‌حقی شود.
درخواست دادرسی فوری قبل از اقامه دعوای اصلی و در مدت تعیین شده ۲۰ روزه از صدور دستور انجام نشود.
خوانده دعوا تأمین مناسبی ارائه کند، در این صورت دادگاه ممکن است تصمیم به لغو دستور بگیرد.

اعتراض به دستور موقت:

اعتراض به دستور موقت در قانون آیین دادرسی مدنی به شکلی خاص پیش‌بینی شده است. بر اساس قوانین، اعتراض به قبول یا رد دادرسی فوری به صورت جداگانه امکان‌پذیر نیست. در صورتی که فرد به صدور دستور موقت معترض باشد، اعتراض باید به اصل رای که در دادگاه صادر شده، همراه با درخواست‌های قانونی دیگر صورت گیرد.

نکات مهم در اعتراض به دستور موقت:
اعتراض به اصل رای: تنها از طریق اعتراض به اصل رای و همراه با درخواست ممکن است. به این معنا که فرد باید اعتراض خود را نسبت به نتیجه پرونده و رأی دادگاه به طور کلی مطرح کند، نه صرفاً به صدور دستور موقت.

عدم امکان اعتراض جداگانه: اعتراض به دستور موقت به صورت مستقل و جداگانه از سایر اعتراضات قانونی امکان‌پذیر نیست. بنابراین، اگر کسی به تصمیم دادگاه در مورد دستور موقت اعتراض داشته باشد، باید اعتراض خود را در چارچوب اعتراض به اصل دعوا طرح کند.

مشورت با وکیل:
باتوجه به پیچیدگی‌های قانونی مرتبط با دادرسی فوری و دستور موقت، مشاوره با یک وکیل متخصص در زمینه حقوق آیین دادرسی و دعاوی حقوقی بسیار ضروری است. وکیل می‌تواند به فرد کمک کند تا مطمئن شود که درخواست‌ها و اعتراضات وی طبق مقررات قانونی مطرح می‌شود و از حقوق او به درستی دفاع شود. در ۷۰۰ کلمه بازنویسی کن