دیه فک در سال ۱۴۰۲
دیه در اسلام
در اسلام، جبران خسارت و ضرر وارده به دیگران از اصول مهم حقوقی است. اسلام به افراد ملزم می‌کند که خسارت و آسیب‌های وارده به دیگران را جبران کنند و دیه به عنوان یکی از راه‌های جبران آسیب‌های جسمی در نظر گرفته شده است.
دیه در اسلام: دیه به معنی جریمه یا کمپانسیون مالی است که برای جبران خسارت‌های جسمی و زندگی به مجنی علیه پرداخت می‌شود. این مفهوم در اسلام تأکید دارد که فردی که به دیگری آسیب وارد کند، ملزم به تعویض و جبران خسارت شده و باید دیه معادل وارد شده را به مجنی علیه پرداخت کند.
مقدار و شرایط پرداخت دیه در اسلام بسته به موارد مختلفی نظیر نوع و شدت خسارت، شخصیت و وضعیت مرتکب، و شرایط اجتماعی متغیر است. این مقدار ممکن است توسط مراجع دینی یا دادگاه‌ها بر اساس اصول اسلامی تعیین شود.
در همه حالات، اسلام تأکید دارد که باید به عدالت و مساوات در جبران خسارت‌ها توجه شود و مجازات‌ها باید به نحوی باشند که تشویق به رفتارهای مثبت و اجتناب از تضرر وارد کردن به دیگران کنند.
در قانون مجازات اسلامی، نرخ دیه برای جراحات فک بسته به نوع و شدت آسیب وارد شده متفاوت است. این نرخ‌ها در سال ۱۴۰۲ هجری شمسی تعیین شده‌اند و بر اساس نوع جراحت مختلف به تعدادی از دیه کامل تبدیل می‌شوند.
- قطع فک: در صورت قطع شدن فک، دیه معادل ۹۰۰ میلیون تومان تعیین شده است.
- فلج و در رفتگی فک: در صورتی که جراحت منجر به فلج شدن یا در رفتگی فک شود، دیه معادل ۶۰۰ میلیون تومان تعیین شده است.
- تورم فک: اگر تورم فک ایجاد شود، متهم ممکن است به پرداخت ارش (جزء از دیه) محکوم شود. تعیین مقدار ارش بر اساس شرایط مختلف ممکن است و بسته به سند و شواهد مورد قبول قضایی تعیین شود.
دیه جراحات فک ۱۴۰۲
جراحت به طور کلی، به معنای زخم و آسیب است؛ اما می تواند دارای اشکال و انواع متفاوتی باشد. قانون گذار در ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، انواع جراحات قابل تصور در سر و صورت را پیش بینی نموده و برای آن، حکم صریحی تعیین کرده است. برای تعیین نرخ دیه جراحات فک در سال ۱۴۰۲، لازم است مقادیر مشخص شده، برای جراحات مقرر، در ماده مذکور را به نسبت دیه در سال ۱۴۰۲ که ۹۰۰ میلیون تومان می باشد، بسنجیم. این جراحات عبارتند از:
حارصه: خراش پوست فک، بدون اینکه خونی جاری شود؛ نرخ دیه این جراحت معادل یک صدم دیه کامل است که در سال ۱۴۰۲ برابر مبلغ ۹ میلیون تومان است.
دامیه: جراحتی که اندکی وارد گوشت شود و به سبب آن، مقداری از خون (کم یا زیاد) از بدن خارج شود؛ نرخ دیه این جراحت، معادل دو صدم دیه کامل است که در سال ۱۴۰۲ برابر مبلغ ۱۸ میلیون تومان است.
متلاحمه: جراحتی که سبب بریدگی عمیق گوشت شود اما آسیبی به پوست نازک روی استخوان وارد نکند؛ نرخ دیه این جراحت، معادل سه صدم دیه کامل است که در سال ۱۴۰۲ برابر مبلغ ۲۷ میلیون تومان است.
سمحاق: جراحتی است که عمق آن، به پوست نازک روی استخوان فک برسد؛ نرخ دیه این جراحت، معادل چهار صدم دیه کامل است که در سال ۱۴۰۲ برابر مبلغ ۳۶ میلیون تومان است.
موضحه: به جراحتی گفته می شود که به سبب آن، پوست نازک روی استخوان کنار رود و استخوان فک آشکار شود؛ نرخ دیه این جراحت، معادل پنج صدم دیه کامل است که در سال ۱۴۰۲ برابر مبلغ ۴۵ میلیون تومان است.
هاشمه: جنایتی که منجر به شکستن استخوان شود، اگر چه موجب تولید جراحت نگردد؛ نرخ دیه این جراحت، معادل ده صدم دیه کامل است که در سال ۱۴۰۲ برابر مبلغ ۹۰ میلیون تومان است.
مُنَقَّله: جنایتی که صرفا، با جابه جا کردن استخوان ،درمان شود؛ نرخ دیه این جراحت، معادل پانزده صدم دیه کامل است که در سال ۱۴۰۲ برابر مبلغ ۱۳۵ میلیون تومان است.
همان طور که مشاهده کردید و در تبصره ۲ این ماده ذکر شده است، تفاوت این جراحات، در میزان عمیق بودن جراحت وارد شده است و طول وعرض آن، در میزان دیه تاثیری ندارد.
دیه کبودی فک ۱۴۰۲
کبودی فک، در شرایطی محقق می شود که به سبب عمل مرتکب، در فک مجنی علیه، خون مردگی ایجاد شده و رنگ آن کبود شود. برای تعیین نرخ دیه کبودی فک، باید به ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی، مراجعه کنیم. در این ماده، حکم دیه سیاه، کبود و سرخ شدن پوست صورت، به ترتیب شش، سه و یک و نیم هزارم دیه کامل تعیین شده است.
برای محاسبه نرخ دیه کبودی فک در سال ۱۴۰۲، لازم است این مقادر را نسبت به دیه کامل انسان که ۹۰۰ میلیون تومان تعیین شده است، در نظر بگیریم. بنابراین، نرخ دیه فک، در صورت سیاه شدن، ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان، در صورت کبودی، ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان و در صورت سرخ شدن، ۱ میلیون و ۳۵۰ هزار تومان، می باشد.
در تبصره ۱ این ماده، قانون گذار تصریح کرده که اوصافی مانند بقا یا زوال تغییر رنگ، تغییر رنگ تمام یا قسمتی از عضو و دارای دیه بودن یا نبودن آن عضو، تغییری در حکم تعیین شده، ایجاد نمی کند.
دیه تورم فک ۱۴۰۲
تورم فک، به معنای بالا آمدگی و باد کردن فک در اثر ضربه می باشد. در خصوص ایجاد تورم به سبب عمل مرتکب، در ماده ۷۱۵ چنین بیان شده است: «صدمه هایی که موجب تورم بدن، سر یا صورت گردد، ارش دارد و چنانچه علاوه بر تورم، موجب تغییر رنگ پوست نیز گردد، حسب مورد دیه و ارش تغییر رنگ به آن افزوده می شود.»
بنابراین، برای تورم فک، در قانون، دیه ای تعیین نشده است و مرتکب، تنها به پرداخت ارش محکوم می شود. تفاوت ارش با دیه در این است که میزان و شرایط تحقق دیه در شرع و به طور صریح بیان شده، اما شرایط تحقق ارش، توسط قانون گذار مشخص شده و نرخ ارش بسته به نظر کارشناس مربوطه و تصمیم قاضی پرونده، تعیین می شود.
در قسمت انتهایی ماده مذکور نیز، قانون گذار، به مواردی که صدمه وارده، علاوه بر تورم، باعث تغییر رنگ در پوست مجنی علیه شده است، اشاره دارد و تصریح کرده، در این موارد، مرتکب علاوه بر پرداخت نرخ ارش تعیین شده، ملزم به پرداخت دیه نیز می باشد.
دیه در رفتگی استخوان فک
در خصوص شرایطی که عمل مرتکب، سبب در رفتگی استخوان فک مجنی علیه شود، با استناد به ماده ۵۷۱ قانون مجازات اسلامی، باید گفت، در صورتی که در رفتگی، باعث از کار افتادگی کامل عضو شود، مرتکب به پرداخت دو سوم دیه کامل همان عضو، محکوم می شود و در صورت درمان بدون عیب عضو، نرخ دیه، معادل چهار پنجم از دو سوم دیه آن عضو است. در شرایطی که صدمه وارده، موجب از کارافتادگی عضو نشود، مجازات ارش برای مرتکب، لازم الاجرا است.
بنابراین، نرخ دیه و ارش فک در سال ۱۴۰۲، در حالتی که صدمه وارده موجب از کار افتادگی کامل شود، ۶۰۰ میلیون تومان؛ در حالتی که این صدمه با درمان جبران شود، ۴۸۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است؛ و در حالتی که نتیجه عمل مرتکب، سبب از کار افتادگی کامل نشود، موجب ارش است که مبلغ آن باید توسط قاضی پرونده تعین شود.
دیه ترک برداشتن، خرد شدن و شکستگی استخوان فک
در ماده ۶۳۳ قانون مجازات، قانون گذار به تفکیک فک پایین و بالا پرداخته و بیان کرده: «شکستگی فک پایین، مشمول حکم شکستگی استخوان و شکستگی استخوان فک بالا، مشمول حکم شکستگی استخوان های سر و صورت است.» براساس این ماده، دیه شکستگی استخوان فک بالا، باید بر اساس ماده ۷۰۹، تعیین شود که مطابق بند ج این ماده، در صورتی که استخوان، دچار شکستگی شود(هاشمه) ده صدم دیه کامل، یعنی ۹۰ میلیون تومان به عنوان دیه در نظر گرفته می شود.
همچنین، در خصوص فک پایین، باید به ماده ۵۶۹ قانون مجازات اسلامی، رجوع کنیم که برای دیه ترک برداشتن، خرد شدن و شکستگی استخوان، احکام جداگانه ای مشخص نموده است. نرخ دیه فک پایین، در صورتی که استخوان فک ترک بردارد، برابر با چهار پنجم دیه کامل فک، در نظر گرفته شده است.
در صورتی که عمل مرتکب، سبب خرد شدن استخوان فک مجنی علیه شود، محکوم به پرداخت یک سوم دیه کامل فک می شود و اگر صدمه وارده بدون عیب درمان شود، نرخ دیه به چهار پنجم دیه خردشدن فک، تقلیل می یابد.
اگر صدمه وارد شده به حدی شدید باشد که استخوان فک، دچار شکستگی شود، مرتکب به پرداخت یک پنجم دیه کامل فک، محکوم می شود. در صورتی که شکستگی بدون عیب درمان شود، نرخ دیه به چهار پنجم این میزان، کاهش پیدا می کند.
همچنین، در بند ت ماده مذکور، حالتی پیش بینی شده که صدمه وارده بدون ایجاد شکستگی، به استخوان نفوذ کند. در چنین شرایطی، دیه ای معادل یک چهارم دیه شکستگی فک (معادل یک پنجم دیه کامل فک) برای جبران زیان وارده به مجنی علیه پیش بینی شده است.
دیه فلج کردن فک
مقصود از فلج کردن فک، از کار افتادن آن به سبب صدمه وارد شده است. در ماده ۶۳۴ قانون مجازات اسلامی، بیان شده در صورت فلج کردن فک پایین، مرتکب به پرداخت دو سوم دیه کامل، یعنی ۶۰۰ میلیون تومان محکوم می شود.
همچنین در ماده ۵۶۴، که حکمی عام در خصوص فلج کردن اعضای بدن صادر شده، آمده است، در صورت فلج شدن نسبی عضو و از بین رفتن بخشی از کارایی آن، با توجه به کارایی از دست رفته، مبلغی به عنوان ارش تعیین می گردد. نرخ ارش با نظر کارشناس و بسته به میزان صدمه وارد شده، توسط قاضی پرونده تعیین می شود.
دیه قطع کردن فک
در مطالب قبلی، دیه فک در حالات مختلف را مطابق قانون مجازات اسلامی بررسی کردیم. در این بخش می خواهیم نرخ دیه قطع کردن فک در سال ۱۴۰۲، را با توجه به مواد قانونی محاسبه نماییم. در ماده ۶۲۹ قانون مجازات اسلامی، در خصوص قطع یا از بین بردن فک بیان شده: «قطع کردن و یا از بین بردن دو استخوان چپ و راست فک که محل رویش دندان های پایین است، دیه کامل، هر کدام از آن ها نصف دیه کامل و مقداری از آن ها به همان نسبت دیه دارد.»
بنابراین، نرخ دیه قطع کردن فک پایین به طور کامل در سال ۱۴۰۲، برابر با ۹۰۰ میلیون تومان می باشد و در صورتی که یکی از استخوان های راست یا چپ فک قطع شود، نصف این مبلغ، یعنی ۴۵۰ میلیون تومان به عنوان دیه در نظر گرفته می شود.
اما حکم قطع و از بین بردن تمام یا قسمتی از فک بالا در ماده ۶۳۲ این قانون ذکر شده است؛ بنابر این حکم، چنین عملی موجب ارش بوده و مبلغ آن توسط قاضی تعیین می شود. لازم به ذکر است، در قسمتی از ماده ۶۳۴، برای قطع کردن فک فلج نیز، حکم صادر شده و دیه ای معادل با یک سوم دیه کامل برای آن تعیین شده است که با توجه به نرخ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۲، برابر با مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان می باشد.
