شرایط تعدد و تکرار جرم
تعدد و تکرار جرم در تعیین میزان مجازات اهمیت بسیاری دارد. این موضوع در قانون جدید مجازات اسلامی در مواد مختلف مورد بررسی قرار گرفته و شرایط مربوط به آن ذکر شده است. در این قسمت به توضیح شرایط تعدد و تکرار جرم طبق قانون جدید خواهیم پرداخت.
بر اساس مواد 131 تا 135 قانون مجازات اسلامی، شرایط تعدد جرم بهطور کامل مشخص شده است و برخی از احکام مرتبط با آن در اصلاحیه سال 1399 تغییر یافته است. طبق ماده 132، در جرایم حدی، تعدد جرم موجب اجرای مجازاتهای متعدد میشود، مگر در شرایط خاص زیر:
- اعدام و حبس: اگر مرتکب به اعدام و حبس یا اعدام و تبعید محکوم شود، تنها حکم اعدام اجرا میشود.
- جرایم مرتبط: در صورت وجود دو یا چند جرم حدی مرتبط (مانند جرم تفخیذ و لواط)، صرفاً مجازات اشد (مجازات لواط) اجرا میشود.
- زنا: اگر مرد و زنی چند بار مرتکب زنا شوند و مجازات آنها شامل اعدام و جلد یا رجم و جلد باشد، تنها یکی از این مجازاتها اجرا میشود.
- جرم قذف: اگر جرم قذف نسبت به دو یا چند نفر باشد، مجازاتها بهطور جداگانه اجرا خواهد شد.
بر اساس ماده 134، در صورت تعدد جرایم تعزیری، اجرای مجازات بهصورت زیر انجام میشود:
- جرایم مشابه: اگر جرایم ارتکابی مختلف نباشد، تنها یک مجازات تعیین میشود و دادگاه میتواند آن را تشدید کند.
- جرایم مختلف (کمتر از سه جرم): در صورتی که جرایم مختلفی ارتکاب یافته باشد و تعداد آنها بیش از سه نباشد، حداقل مجازات هر یک، بیشتر از میانگین حداقل و حداکثر مجازات قانونی خواهد بود.
- جرایم مختلف (بیش از سه جرم): اگر جرایم ارتکابی بیش از سه جرم باشد، مجازات هر یک حداکثر مجازات قانونی آن جرم خواهد بود و دادگاه میتواند مجازات را تا یک چهارم بیشتر از حداکثر مقرر قانونی تعیین کند.
در صورتی که مجازات قانونی فاقد حداقل قانونی یا ثابت باشد، اگر تعداد جرایم بیش از سه باشد، دادگاه میتواند تا یک چهارم به اصل آن اضافه کند.
در مواردی که از یک رفتار مجرمانه واحد، نتایج مجرمانه متعدد حاصل شود، مرتکب به مجازات اشد محکوم میشود. همچنین، در صورت وجود جهات تخفیف مجازات، دادگاه میتواند بر اساس مواد 37 و 38 قانون مجازات اسلامی، مجازات را تقلیل داده یا تبدیل کند.
شرایط تکرار جرم نیز در مواد 136 تا 139 قانون مجازات اسلامی مشخص شده است. بر اساس ماده 138، مقررات تکرار جرم در جرایم سیاسی و مطبوعاتی و همچنین جرایم مربوط به اطفال اعمال نمیشود. در ماده 139 نیز آمده است که اگر جرایم تعزیری تکرار شده و یکی از جهات تخفیف وجود داشته باشد، قاضی میتواند مجازات را به مجازاتی که برای متهم مناسبتر است، تقلیل یا تبدیل کند.