شرایط توقیف دادرسی
هر دادرسی پس از شروع با صدور حکم و یا قرار به پایان می‌رسد ولی ممکن است رخ دادهایی در جریان رسیدگی موجبات توقیف دادرسی را فراهم آورند.
توقیف دادرسی را می توان با توجه به نام آن بازداشتن دادرسی دانست بدین شرح که ممکن است دادرسی پس از شروع در پی رخدادی از حرکت روبه جلو خود باز ایستد و پس از حل آن رخداد حرکت روبه جلوی خود را از سر گرفته و به سوی جلو به حرکت درآید
در خصوص توقیف دادرسی می توان در یک دسته بندی توقیف دادرسی را به دو دسته تقسیم نمود:
١- توقیف دادرسی ناشی از وضعیت اصحاب دعوا
٢- توقیف دادرسی پیش بینی شده در قانون
١- توقیف دادرسی ناشی از وضعیت اصحاب دعوا
در ماده ۱۰۵ قانون آیین دادرسی با پیش بینی توقیف دادرسی منشأ قانونی توقیف دادرسی است که مقرر نموده:« هرگاه یکی از اصحاب دعوا فوت نماید یا محجور شود یا سمت یکی از آنان که به موجب آن سمت، داخل دادرسی شده است زائل گردد، رسیدگی به طور موقت متوقف…»
* با عنایت به ماده فوق الذکر نکاتی قابل ارائه می باشد بدین شرح:
نکته یک – فوت یکی از اصحاب دعوا در صورتی موجب توقیف دادرسی است که دعوا قابلیت انتقال را داشته باشد. مثل : دعوای الزام به تنظیم سند رسمی … ولیکن چنانچه در غیر این صورت باشد دادرسی توقیف نمی شود، بلکه زائل می گردد. مثل دعوای تمکینی که مرد علیه همسر “وکیل تمکین در مشهد” خود طرح نموده است که به واسطه فوت یکی از طرفین به صورت کلی زائل می شود “وکیل طلاق توافقی در مشهد “چرا که موضوع دعوا قائم به شخص و غیر قابل انتقال به وراث می باشد” وکیل ارث در مشهد “و…
نکته دوم – فوت یا حجر یا زوال سمت یکی از اصحاب دعوا در صورتی موجب توقیف دادرسی است که دادرسی نسبت به دیگران موثر باشد ، در غیر این صورت دادرسی منحصراً نسبت به او توقیف و نسبت به دیگران ادامه میابد. برای مثال : هر گاه در دعوایی همچون خلع ید “وکیل خلع ید در مشهد “، خواندگان متعدد باشند و در جریان رسیدگی یکی از خواندگان فوت نماید و یا اینکه محجور و یا سمت او زائل گردد، دادرسی منحصراً نسبت به همین شخص متوقف می گردد و نسبت به دیگران ادامه خواهد یافت.
نکته سوم – غائب مفقود الاثر تا زمانی که فوت واقعی آن محرز نگردیده باشد و یا اینکه حکم قطعی نسبت به موت فرضی وی صادر نگردیده باشد متوفی شمرده نخواهد شد و دادرسی نسبت به او توقیف نمی گردد.
نکته چهارم – در توقیف دادرسی، زائل شدن سمت شخصی که نسبت به آن سمت وارد دعوا شده است فقط ناظر به ولایت ، قیمومیت” وکیل قیم در مشهد” ، وصایت ، مجنون، غیر رشید و همچنین سمت نمایندگی اداره تصفیه از ورشکسته و… است.
نکته پنج – توقیف یا زندانی و یا عزیمت به مسافرت و یا محل مأموریت نظامی و یا دولتی و همچنین بیماری و عمل جراحی و… موجبات توقیف دادرسی را فراهم نمی آورد و در این خصوص دادگاه مهلت و زمان کافی جهت تعیین وکیل به طرف دعوا می دهد.
نکته ششم – توقیف دادرسی با فوت و جنون و… به خودی خود و حتی با آگاه شدن دادگاه صورت نمی گیرد بلکه می بایست قرار توقیف دادرسی صادر شود.
نکته هفتم – برای توقیف دادرسی پرونده می بایست در جریان باشد و چنانچه ختم جلسه دادرسی صادر و دادگاه آماده صدور رأی باشد “وکیل پایه یک مشهد” می بایست رأی خود را صادر “وکیل در مشهد” نماید.
نکته هشتم – پس از توقیف دادرسی می بایست حسب مورد جانشین و یا نماینده شخص متوفی ، محجور و یا… تعیین و معرفی گردد تا از دادرسی رفع توقیف گردد و دوباره دادرسی به جریان افتد
٢- توقیف دادرسی پیش بینی شده در قانون
توقیف دادرسی پیش بینی شده در قانون را می توان به چند دسته تقسیم کرد بدین شرح :
١- توقیف دادرسی ناشی از اناطه
٢- توقیف دادرسی ناشی از اعتراض ثالث طاری
٣- توقیف دادرسی ناشی از اعاده دادرسی طاری
۴- توقیف دادرسی ناشی از تعیین تکلیف تأمین
۵- توقیف دادرسی ناشی ازارجاع دعوا به داوری
توضیح این شرایط توسط وکیل حقوقی
١- توقیف دادرسی ناشی از اناطه: در این خصوص توقیف دادرسی ناشی از مطرح بودن دعوا یا امر دیگری است که می بایست نتیجه آن روشن گردد که در ماده ۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت عنوان گردیده است که رسیدگی به دعوا تا اتخاذ تصمیم از مرجع صلاحیت دار متوقف می شود.
نکته: چنانچه ظرف مهلت مقرر قانونی در مرجع صالح اقامه دعوا شود و گواهی آن تقدیم دادگاه شود قرار توقیف دادرسی صادر می گردد در غیر این صورت قرار رد دعوا صادر خواهد شد.
٢- توقیف دادرسی ناشی از اعتراض ثالث طاری: هرگاه نسبت به رأیی که به عنوان دلیل در دادگاه دیگری مورد استفاده قرار گرفته ، شخص ثالثی اعتراض نماید «اعتراض ثالث طاری» و به تشخیص دادگاه حکم صادره موثر در اصل دعوا می باشد ، رسیدگی را تا حصول نتیجه به تأخیر می اندازد که البته به تأخیر انداختن به معنی صدور قرار توقیف دادرسی است.
٣- توقیف دادرسی ناشی از اعاده دادرسی طاری: ترتیب و توقیف دادرسی گزینه ٢ در خصوص اعاده دادرسی طاری نیز مجری است.
۴- توقیف دادرسی ناشی از تعیین تکلیف تأمین: گفتنی است در تأمین دعوای واهی و دعوای اتباع بیگانه به خواهان مهلت داده می شود تا نسبت به موضوع تأمین اقدام مقتضی را انجام دهد و این موضوع در قالب قرار توقیف دادرسی می بایست صورت پذیرد.
* نکته: رویه معمول در دادگاه ها قرار توقیف دادرسی را در این خصوص نپذیرفته و دادگاه ها با صدور قرار نظارت از صدور قرار توقیف دادرسی عدول می نمایند.
۵- توقیف دادرسی ناشی از ارجاع دعوا به داوری: هرگاه پرونده ای در جریان رسیدگی باشد و طرفین تقاضای ارجاع به داوری و… داشته باشند “وکیل داوری در مشهد” دادگاه پس از ارجاع دعوا به داوری تا حصول نتیجه قرار توقیف دادرسی می بایست صادر نماید.
