شهادت کذب
راههای زیادی برای اثبات ادعا در دادگاه وجود دارد که یکی از آنها گواهی شاهدان یک ماجراست.
شهادت در پروندههای قضایی بسیار مورد استفاده قرار میگیرد و یکی از مهمترین مستندات
صدور آرای دادگاهها به حساب میآید.
دروغ یک صفت ناپسند اخلاقی و اجتماعی است که عدالت را تهدید میکند و به معنای مخفی نگهداشتن عمدی حقیقت است
و هر گاه از طرف شاهد انجام شود «شهادت کذب» نامیده میشود.
برخی به دلیل ضعف اخلاقی حاضر میشوند در مراجع قضایی بهعنوان شاهد حاضر شوند و دروغ بگویند.
عملکرد این افراد باعث شده است شهادت که در طول تاریخ یکی از دلایل اثبات ادعا محسوب میشده است،
گاهی کارکرد منفی داشته باشد و حقیقت را وارونه جلوه بدهد. در قانون راههای مختلفی برای جلوگیری از ارائه چنین شهادتی وجود دارد
که در بسیاری از موارد نیازمند هوشیاری و همکاری طرف مقابل دعوا با دادگاه است.
شهادت یکی از ادله اثبات دعواست و شامل اِخباری میشود که از طرف یک نفر مطرح و روند پرونده را به نفع یکی از طرفین تغییر میدهد.
(بهترن وکیل جرم شهادت کذب ۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴)
به این ترتیب شهادت ۴ رکن دارد که شامل موارد زیر میشود:
۱- اخبار
۲- اخبار به حق
۳- به نفع غیر
۴- به ضرر غیر
برای تحقق جرم شهادت کذب دو شرط باید وجود داشته باشد:
شرط اول: ادای شهادت دروغ باید در دادگاه باشد؛ بنابراین شهادت در خارج از دادگاه و همچنین مراجعی
که به آنها دادگاه گفته نمیشود، شامل جرم شهادت کذب نخواهد بود.
شرط دوم: ادای شهادت نزد مقامات رسمی است؛ بنابراین اگر شهادت در نزد افرادی غیر رسمی
و غیر صالح ادا شود مشمول این عنوان نخواهد شد.
شهادت کذب به یکی از طرق زیر اثبات میشود:
*قرائن و امارات مفید علم یا همان امارات قضایی؛ مانند موردی که شهود گواهی دهند
که فلانی در فلان روز مرتکب قتل شد، ولی بعدا معلوم شود که مشهودعلیه در آن تاریخ در شهر دیگری بوده است.
*رجوع شاهد کاذب از شهادتش و اعتراف به کذب بودن آن .
(وکیل حرفه ای کیفری ۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴)
*علم قاضی نیز یکی از راههای اثبات شهادت کذب است و قاضی با دیدن شهود
و اوضاع و احوال آنها و سخنانشان میتواند متوجه کذب شهود شود.
هرچند که علم قاضی از طریق امارات قضایی هم ایجاد میشود، اما خود بهتنهایی دلیل مستقلی است
که ممکن است از طریق مسموعات و محسوسات قاضی ایجاد شود و هر دلیلی میتواند موجد این علم باشد
و درواقع بازگشت همه دلایل به علم قاضی است.
جرم شهادت دروغ دارای دو جنبه عمومی و خصوصی است که شاهد کاذب در جنبه خصوصی باید خسارت وارده
بر مشهودعلیه (کسی که علیه او شهادت داده است) را جبران کند و در جنبه عمومی به خاطر جلوگیری
از بینظمی و قانون شکنی، شاهد تعزیر میشود.
جرم شهادت کذب
جرم شهادت کذب از جرایم ساده، مطلق و غیرقابل گذشت است و سوءنیت خاص، شرط تحقق عنصر روانی جرم نیست.
بند ۴ ماده ۲۷۲ قانون آییندادرسی کیفری جعلی بودن اسناد یا خلاف واقع بودن شهادت گواهان را که مبنای حکم صادر شده بوده است،
از جهات اعاده دادرسی اعلام کرده است. بنابراین اعاده دادرسی در مورد آرای قطعی انجام میشود؛
یعنی آرایی که یا مهلت تجدیدنظر آنها گذشته یا رای در مرحله تجدیدنظر در مورد آنها صادر شده است.
در این مرحله دادگاه صادرکننده رای بار دیگر به موضوع رسیدگی میکند.
شهادت کذب
درصورتی که در نتیجه دادرسی حکمی صادر شود که با خطا همراه باشد تردیدی نیست
که باید مجددا مورد رسیدگی قضایی قرار گیرد.
به بررسی ماهوی یک دعوای قضاوت شده توسط دادگاه صادرکننده حکم «اعاده دادرسی» گفته میشود.
(بهترین وکیل مشهد ۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴)
شرایط شاهد در ماده ۱۳۱۳ قانون مدنی و تبصره ۱و۲ آن آمده است. فردی که میخواهد شهادتی بدهد
باید بالغ و عاقل باشد. از دیگر ویژگیهای مورد نیاز شهادت عدالت، ایمان، طهارت مولد، ذینفع نبودن در پرونده و عدم تکدیگری است.
عادل کسی است که مرتکب گناه کبیره نشده باشد و بر گناه صغیره نیز اصرار نورزد.
همچین طهارت مولد یعنی شاهد از روابط نامشروع به وجود نیامده باشد
و به عبارت دیگر ولدالزنا نباشد زیرا اگر یکی از این دو شرط تحقق نیابد، دادگاه شهادت فرد را قبول نمیکند.
آثار شهادت کذب
مجازات شهادت دروغ سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی است.
شهادت دروغ موجب بطلان حکم است و هر حکمی که بر این اساس صادر شود بلااثر است.
همچنین مطابق قواعد کلی مسئولیت مدنی، هرگاه کسی سبب ورود خسارت شود، باید جبران کند.
در شهادت کذب نیز شهود باید خسارت زیاندیده را جبران کنند و باید شهودی که شهادت کذب دادهاند، غرامت را بپردازند.
(حرفه ای ترین وکیل دعاوی کیفری ۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴)
در امور کیفری یکی از جهات درخواست تجدیدنظر، دروغ بودن شهادت شهود است.
اگر دو نفر شهادت دهند به آنچه که موجب قتل است مثل ارتداد یا چهار نفر شهادت دهند
به آنچه موجب سنگسار است مثل زنا و بعد از اجرای حد یا قصاص ثابت شود که شهادت دروغ دادهاند
قاضی و مامور از طرف او که حد یا قصاص را اجرا کرده است، ضامن نیستند بلکه قصاص برای شاهدان کاذب است
با پرداخت دیه به آنها به دلیل اینکه شهود کذب سبب تلف شدهاند.
در ماده ۲۰۱ قانون آییندادرسی کیفری آمده است:
در مواردی که دادگاه از شهود و مطلعان درخواست ادای شهادت یا اطلاع کند و بعد معلوم شود که خلاف واقع شهادت دادهاند، اعم از اینکه به نفع یا به ضرر یکی از طرفین دعوا باشد، علاوه بر مجازات شهادت دروغ، چنانچه شهادت خلاف واقع آنان موجب وارد آمدن خسارتی شده باشد، به تادیه آن نیز محکوم خواهند شد
(وکیل کیفری و حقوقی ماهر ۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴)
به موجب ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی «هر کس که در دادگاه و نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد، به سه ماه و یک روز حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دو میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.» که البته به موجب تبصره ذیل این ماده،این مجازات علاوه بر مجازاتی است که در باب حدود و قصاص و دیات آمده است.
شهادت : شهادت در دادگاه ( به معنی گواهی دادن )
کذب : دروغ
اِخبار : خبر دادن (مصدر باب افعال)
شاهد : مشاهده کننده امری یا چیزی. حاضر
(حرفه ای ترین وکیل کیفری در ایران ۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴)
شماره تماس موسسه حقوقی حق جویان : ۰۹۱۵۳۱۰۴۰۰۴
وکیل پایه یک دادگستری در مشهد، رضا حسینی برج