فوت وکیل در جریان رسیدگی به پرونده
در صورتی که وکیل در جریان رسیدگی به پرونده فوت کند، انحلال عقد وکالت به صورت خودکار رخ میدهد. این وضعیت تأثیرات مختلفی بر روند دادرسی و مسئولیتهای مالی دارد که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.
۱٫ تأثیر فوت وکیل در دادرسی
فوت وکیل میتواند موجب توقف یا تعویق رسیدگی به پروندهها شود، اما این تأثیر بستگی به نوع قرارداد وکالت و شرایط قانونی دارد. طبق قانون آیین دادرسی مدنی، فوت وکیل نباید موجب به تأخیر افتادن روند دادرسی شود، مگر در موارد خاص که نیاز به حضور وکیل الزامی است. در این شرایط، دادگاه به موکل اعلام میکند که باید نسبت به معرفی وکیل جدید اقدام کند یا خود به طور مستقیم پیگیر پرونده باشد. به این ترتیب، اگر موکل نتواند وکیل جدیدی معرفی کند، ممکن است پرونده برای مدتی متوقف شود تا وضعیت روشن گردد.
۲٫ تأثیر فوت وکیل در پروندههای کیفری
در پروندههای کیفری، به ویژه در جرایم سنگین که قانون آیین دادرسی کیفری به آنها تصریح کرده است، حضور وکیل برای متهم ضروری است. در این موارد، فوت وکیل میتواند موجب متوقف شدن دادرسی شود. اگر وکیل در هنگام رسیدگی به پرونده فوت کند، دادگاه به متهم اعلام میکند که باید نسبت به معرفی وکیل جدید اقدام کند. در صورتی که متهم قادر به انتخاب وکیل نباشد، مقام قضایی برای او وکیل تسخیری تعیین میکند تا روند رسیدگی ادامه یابد. این فرآیند به منظور اطمینان از حقوق دفاعی متهم و جلوگیری از نقض عدالت انجام میشود.
۳٫ تأثیر فوت یکی از وکلای متعدد
گاهی اوقات، یک موکل ممکن است با چند وکیل قرارداد وکالت منعقد کند. در چنین شرایطی، تأثیر فوت یکی از وکلا بسته به نوع تنظیم وکالتنامه متفاوت خواهد بود. اگر وکالت به صورت مجتمعاً (مشترکاً) اعطا شده باشد، فوت یکی از وکلا باعث انحلال وکالت تمام وکلای دیگر میشود، زیرا در این حالت، وکالت بر اساس همکاری همزمان وکلای متعدد تنظیم شده است. بنابراین، اگر یکی از وکلا فوت کند، موکل باید اقدام به انتخاب وکیل جدید کند.
اما اگر وکالت به صورت منفرداً (جداگانه) اعطا شده باشد، فوت یکی از وکلا تأثیری بر وکالت دیگر وکلا ندارد. هر وکیل میتواند به صورت مستقل و بدون نیاز به حضور یا اطلاع سایر وکلا به انجام وظایف وکالتی خود ادامه دهد. در این حالت، فوت یکی از وکلا موجب تاخیر یا تجدید جلسه دادرسی نخواهد شد و وکلا به صورت مستقل به پیگیری پرونده میپردازند.
۴٫ حقالوکاله و اجرتالمثل بعد از فوت وکیل
یکی از مسائلی که پس از فوت وکیل باید حل شود، مسئله پرداخت حقالوکاله یا اجرتالمثل است. حقالوکاله مبلغی است که به وکیل برای انجام کارهای وکالتی اختصاص مییابد. در صورتی که وکیل تمام یا بخشی از وظایف خود را انجام داده باشد، حقالوکاله باید به وراث او پرداخت شود. همچنین، اگر وکیل فوت کرده باشد و کارهای وکالتی ناتمام مانده باشد، اجرتالمثل به وراث وکیل تعلق میگیرد. اجرتالمثل مبلغی است که معادل خدمات انجام شده توسط وکیل قبل از فوت او است.
در این شرایط، موکل موظف است که مبلغ حقالوکاله یا اجرتالمثل را به وراث وکیل پرداخت کند. این مبلغ ممکن است بر اساس توافقات اولیه یا طبق تعرفههای قانونی تعیین شود. چنانچه وکیل تا زمان فوت خود بخشی از وظایف را انجام داده باشد، موکل باید بابت این خدمات هزینههای مربوطه را پرداخت کند.
۵٫ اثر فوت وکیل بر ارث و ماترک
حقالوکالهای که به وکیل تعلق دارد، جزو ماترک یا اموال و داراییهای به جا مانده از او پس از فوت محسوب میشود. بنابراین، پرداخت این مبلغ باید طبق قوانین ارث به وراث وکیل منتقل شود. به عبارتی دیگر، مبلغ حقالوکاله یا اجرتالمثل به عنوان یکی از اموال و داراییهای وکیل پس از فوت او به وراث تعلق میگیرد و باید از ماترک او پرداخت شود. در صورتی که موکل نتواند یا نخواهد این پرداخت را انجام دهد، وراث وکیل میتوانند اقدام قانونی برای دریافت این مبلغ انجام دهند.
۶٫ وظایف موکل پس از فوت وکیل
در صورت فوت وکیل، موکل باید سریعاً برای ادامه روند دادرسی تصمیمگیری کند. در صورتی که وکالت به صورت منفرداً تنظیم شده باشد، موکل ممکن است بتواند همچنان از خدمات سایر وکلا استفاده کند و تنها در صورتی که وکیل جدیدی انتخاب نکند، پرونده متوقف خواهد شد. اما در صورتی که وکالت به صورت مجتمعاً اعطا شده باشد، موکل باید هر چه سریعتر وکیل جدیدی را معرفی کند تا پرونده دچار تأخیر نشود.
در نهایت، فوت وکیل میتواند موجب مشکلاتی در روند رسیدگی به پروندهها شود، اما با رعایت قوانین و مقررات مربوطه، موکل میتواند به راحتی این مشکلات را حل کند و از تأخیر در دادرسی جلوگیری کند. همچنین، با توجه به مسئولیت مالی موکل در پرداخت حقالوکاله و اجرتالمثل، این موضوع باید به سرعت و با دقت حل و فصل شود تا حقوق وکیل و وراث او رعایت گردد.
