چه کسانی اولیای قهری هستند؟
در فقه امامیه (شیعه اثناعشری)، ولایت قهری به پدر و جد پدری اختصاص داده شده است. این به این معنی است که پدر و جد پدری در خانواده به عنوان اولیای قهری شناخته می‌شوند و دارای حقوق و وظایف خاصی در قبال فرزندان و امور خانواده هستند.
ولایت قهری به معنای اختیار و امتیاز بر فرزندان و تصمیم‌گیری در مسائل مختلف، از جمله ازدواج، تعیین تربیت و تعلیم، و امور مالی و اقتصادی می‌باشد. این امور به والدین و به‌ویژه پدر و جد پدری تعلق دارد.
این مفهوم از ولایت قهری در فقه امامیه در چارچوب اصول دینی و اصول فقهی توجیه می‌شود و بر اساس تفسیرها و روایات دینی این حقوق و وظایف به پدر و جد پدری تعلق می‌گیرد.
در مقابل، در قانون مدنی یک کشور، مفاهیم و اصول حقوقی ممکن است با اصول دینی متفاوت باشند. بسیاری از کشورها قوانین حقوقی خود را بر اساس اصولی مدنی و جدایی از مذهب تدوین می‌کنند. به عبارت دیگر، وضعیت حقوقی افراد و امور خانواده در قوانین مدنی اغلب به توافقات دولت و مجلس همچنین اصول حقوقی کشور مربوط است.
ولایت قهری چیست؟
ولایت قهری در اصطلاحات حقوقی و قانونی به معنای سلطه و اختیار پدر و جد پدری بر فرزندان خود است. این ولایت بر اساس قوانین مدنی در بسیاری از کشورها تعریف و تنظیم می‌شود و به پدر و جد پدری حقوق و وظایفی در خصوص فرزندان خود اعطا می‌کند. این ولایت به حکم قانون به پدر و جد پدری تعلق می‌گیرد و می‌تواند در مواردی مثل تربیت، تعلیم، مراقبت از فرزندان، و مسائل مالی و اقتصادی تأثیرگذار باشد.
چه کسانی اولیای قهری هستند؟
بر اساس ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی ایران:
- ولایت قهری تنها برای صغیر (فرزند کوچکتر از سن بلوغ) و مجنون و سفیهی که جنون یا سفه او متصل به زمان کودکی باشد، تعریف شده است.
- ولایت قهری به پدر و جد پدری (پدر و پدر بزرگ) متعلق است و این دو نفر از لحاظ ولایت همانند هم تلقی می‌شوند.
- هر یک از پدر و جد پدری می‌توانند با استقلال از یکدیگر امور محجوران را اداره کنند و هیچ یک از آن دو بر دیگری حق تقدم ندارند.
- تصرفات هر یک از پدر و جد پدری در صورتی که به مصلحت صغیر باشد، نافذ است و نیازی به اجازه و رضایت دیگری ندارد. این بدان معناست که پدر و جد پدری می‌توانند به تنهایی تصمیم‌ها را بگیرند و امور فرزندان را اداره کنند.
- غیر از پدر و جد پدری، هیچ شخص دیگری، حتی مادر، حق ولایت قهری بر فرزندان را ندارد.
این تفسیر از ولایت قهری در قانون مدنی ایران معمولاً با توجه به اصول و تفسیرهای مذهبی و حقوقی شیعه اثناعشری تعریف می‌شود و به تنظیم و اعمال حقوق و وظایف در موارد مختلف خانواده ایرانی کمک می‌کند.
